Scherpe emaillepunten bij paarden zijn kleine, scherpe randen of uitsteeksels die zich vormen aan de randen van de kiezen (molaren en premolaren) in de mond van een paard. Ze ontstaan doordat paarden van nature een ongelijkmatige slijtage van hun tanden hebben, vooral als hun dieet niet voldoende ruwvoer bevat of als ze weinig horizontale kauwbewegingen maken.

Waar ontstaan ze?

• Buitenzijde van de bovenkiezen: tegen de wang aan

• Binnenzijde van de onderkiezen: tegen de tong aan

Symptomen van scherpe emaillepunten

• Moeilijk eten of knoeien met voer

• Vermageren ondanks goede eetlust

• Bitproblemen of hoofdschudden bij het rijden

• Slechte adem

• Speekselverlies

• Voedselproppen in de mond

• Slechte prestatie of weerstand bij het werk

Gevolgen

• Beschadiging van de binnenkant van de wangen of tong

• Zweren of wondjes in de mond

• Pijn bij het kauwen of tijdens het rijden

Behandeling

Een paardengebitsverzorger moet deze punten wegvijlen met een speciale tandvijl (rasp).

Preventie

• Jaarlijkse gebitscontrole vanaf ca. 2,5 jaar oud

• Bij oudere paarden soms vaker (bv. elke 6 maanden)

• Voldoende ruwvoer geven om natuurlijke slijtage te stimuleren

Rostrale en caudale haken bij paarden zijn afwijkingen in het gebit waarbij er haakvormige uitgroeisels aan de voor- of achterkant van de kiezenrij ontstaan. Deze haken kunnen het kauwen, de beweging van het kaakgewricht en zelfs het rijden belemmeren.

Wat zijn het precies?

• Rostrale haken:
  ➤ Ontstaan aan de voorzijde (rostraal) van de bovenste kiezenrij.
  ➤ Vaak op de eerste premolaar van de bovenkaak.

• Caudale haken:
  ➤ Ontstaan aan de achterzijde (caudaal) van de onderste kiezenrij.
  ➤ Vaak op de laatste kies van de onderkaak.

Deze haken ontstaan wanneer de onder- en bovenkaak niet perfect op elkaar aansluiten (bijvoorbeeld bij een over- of onderbeet). Hierdoor wordt een deel van een kies niet of nauwelijks afgesleten, wat leidt tot een uitgroei.

Gevolgen van haken

• Beperkte zijwaartse kaakbeweging

• Pijn bij het kauwen of het aannemen van het bit

• Verminderde prestaties bij het rijden

• Slecht vermalen van voer → koliek of vermagering

• Beschadiging van zachte weefsels (wang/tong)

• Mogelijk problemen in het kaakgewricht (TMJ)

Behandeling

• Haken moeten worden weggevijld door een paardengebitsverzorger.

• Belangrijk is om niet te veel weg te vijlen in één keer — dit kan kiesproblemen of gevoeligheid veroorzaken.

Preventie

• Regelmatige gebitscontrole, minstens jaarlijks (vaker bij jonge of oudere paarden).

• Correct voerbeleid, met voldoende ruwvoer voor natuurlijke slijtage.

• Bij jonge paarden tijdig ingrijpen als er sprake is van kaakstandafwijkingen.

Overgebleven melkdoppen (ook wel melkkieskapjes genoemd) zijn resten van melktanden (meestal kiezen) die niet goed loslaten wanneer het permanente gebit doorkomt bij jonge paarden. Ze worden ook wel "caps" genoemd in het Engels.

Wat zijn melkdoppen precies?

• Paarden worden geboren met een melkgebit.

• Tussen 2,5 en 4,5 jaar wisselen ze naar een volwassen gebit.

• Tijdens dat wisselen laten de melktanden normaal vanzelf los.

• Soms blijven er stukjes melktand op de blijvende kies zitten ➤ dat zijn de melkdoppen.

Waarom is dat een probleem?

Als deze doppen niet vanzelf loslaten, kunnen ze:

• Pijn veroorzaken tijdens het eten of bij het rijden

• De doorgroei van de blijvende kies verstoren

• Lijden tot onregelmatige slijtage van het gebit

• Geassocieerd zijn met headshaking, bitproblemen of vermagering

Symptomen van overgebleven melkdoppen

• Slecht of langzaam eten

• Knarsen met tanden

• Speekselen of schuimen

• Bitproblemen, hoofd omhoog gooien

• Slechte adem

• Vermageren ondanks goede eetlust

Behandeling

• Een paardengebitsverzorger verwijdert de doppen manueel.

• Vaak gebeurt dit tijdens een routine gebitscontrole bij jonge paarden.

Preventie en controle

• Laat het gebit van je paard regelmatig controleren vanaf 2,5 jaar (begin van de wisselperiode).

• Jaarlijkse (of halfjaarlijkse) controle tot het paard rond de 5 jaar oud is, omdat dan het hele blijvende gebit er doorgaans is.

Een protuberante kies bij een paard is een te ver doorgroeiende kies die uitsteekt boven het normale slijtagevlak van de andere kiezen. Dit kan leiden tot problemen bij het kauwen, pijn of zelfs schade aan de tegenoverliggende kies of het mondslijmvlies.

Wat betekent “protuberant”?

Het woord protuberant betekent letterlijk: uitstekend of uitpuilend.
Bij paarden betekent een protuberante kies dus dat die kies hoger staat dan de rest.

Hoe ontstaat het?

Een kies wordt protuberant als:

• De tegenoverliggende kies ontbreekt (bijv. door verlies of extractie)

• De tegenoverliggende kies niet goed afslijt (bijv. door een verkeerde kaakstand)

• Er geen normale occlusie (tand-op-tand contact) is, waardoor die kies niet wordt afgesleten zoals normaal

Omdat paarden een levenslange tandgroei en -slijtage hebben, blijft zo’n kies gewoon doorgroeien als er geen normale slijtage is.

Gevolgen

• Beperkte kaakbeweging (bij het kauwen of rijden)

• Pijn of gevoeligheid bij het eten

• Slechte vermaling van voer

• Beschadiging van de tegenoverliggende kaak of zachte weefsels

• Soms kaakgewrichtspijn of blokkades

Behandeling

• De protuberante kies moet worden afgevijld of afgevlakt door een paardengebitsverzorger.

• Soms moet dit regelmatig herhaald worden als de oorzaak (bv. missende kies) blijvend is.

• In ernstige gevallen kan extractie of meer uitgebreide behandeling nodig zijn.

Preventie

• Regelmatige gebitscontroles, zeker bij oudere paarden of paarden die al een kies missen.

• Correct voeren: voldoende ruwvoer en vezels zorgen voor natuurlijke slijtage.

Een wave (ook wel golfgebit of golfslijtage) bij paarden is een onregelmatig slijtagepatroon van de kiezen, waarbij de kauwvlakken van de kiezen golfvormig (met pieken en dalen) zijn in plaats van vlak en egaal.

Wat is een wave (golfgebit) precies?

Bij een normaal gebit horen de kiezen in de boven- en onderkaak vlak op elkaar te sluiten. Bij een wave-gebit ontstaat er een wisselend hoogtepatroon over de kiezenrij, alsof er een "golf" door het gebit loopt.

Kiezenrij met dalen (te kort afgesleten)
Kiezenrij met pieken (te lang/te weinig afgesleten)

Oorzaken van een golfgebit

• Melkdoppen die te lang blijven zitten → beïnvloeden normale slijtage

• Verlies van een kies → tegenoverliggende kies groeit door

• Protuberante kiezen die niet worden behandeld

• Scheve kaakstand of asymmetrische kauwbeweging

• Slechte voeding (te weinig ruwvoer) → onvoldoende natuurlijke slijtage

• Niet tijdig onderhouden gebit

Gevolgen van een wave-gebit

• Moeite met kauwen → voedsel wordt niet goed vermalen

• Pijn in de mond → minder eetlust of gewichtsverlies

• Kaakgewricht overbelast of geblokkeerd

• Beperkte zijwaartse beweging van de kaak

• Slechte prestaties bij het rijden

• Kans op koliek door slecht verteerd voer

Behandeling

• Een golfgebit moet worden gecorrigeerd door een ervaren paardengebitsverzorer.

• Meestal gebeurt dit stapsgewijs over meerdere behandelingen om te voorkomen dat tanden/kiezen gevoelig worden of de beet abrupt verandert.

Preventie

• Jaarlijkse (of halfjaarlijkse) gebitscontroles, vooral bij jonge paarden (2,5–5 jaar) en oudere paarden.

• Tijdig verwijderen van melkdoppen

• Correcte voeding met voldoende ruwvoer

• Alert zijn op vroege signalen zoals proppen maken of moeite met het aannemen van het bit

Parodontitis bij een paard is een ontsteking van het parodontium – dat zijn de structuren die de tand of kies in de kaak verankeren, zoals:

• Het tandvlees (gingiva)

• Het wortelvlies

• Het kaakbot

• Het cement (laagje om de tandwortel)

Wat gebeurt er bij parodontitis?

Bij parodontitis raakt het tandvlees ontstoken en trekt zich terug. Hierdoor komen voedselresten en bacteriën tussen de tanden en kiezen, wat leidt tot:

• Diepe spleten (diastemata) tussen kiezen

• Pusvorming, ontsteking en soms loszittende tanden/kiezen

• Ernstige pijn en slecht eten

• Verlies van tanden/kiezen in gevorderd stadium

Oorzaken

• Voedselimpactie tussen kiezen, vooral bij oudere paarden

• Slechte gebitsstand of diastemata

• Langdurige aanwezigheid van scherpe punten of haken

• Geen of onregelmatig gebitsonderhoud

• Slechte mondhygiëne (bijv. veel krachtvoer, weinig ruwvoer)

• Afwijkend wisselen van melktanden bij jonge paarden

Symptomen

• Proppen maken tijdens eten

• Stinken uit de mond

• Pijn of gevoeligheid bij aanraking of kauwen

• Vermagering of minder eetlust

• Slecht vermalen voer in de mest

• Overmatig speekselen

• Bloed of pus uit de mond

• Bitproblemen

Diagnose

• Gebitsinspectie met een speculum (mondklem) door een paardengebitsverzorger

• Soms aanvullend: endoscopie of röntgenfoto’s om de ernst te bepalen (door dierenarts)

Behandeling

Afhankelijk van de ernst:

• Reinigen van voedselresten tussen de kiezen

• Spoelen van ontstoken pockets met antiseptische oplossingen

• Vijlen van onregelmatigheden en openen van nauwe spleten

• Soms vullen van diastemata met speciale materialen

• Antibiotica bij ernstige infecties (dierenarts)

• In gevorderde gevallen: extractie van de aangedane kies (dierenarts)

Preventie

• Regelmatige gebitscontroles (minstens jaarlijks, bij oudere paarden vaker)

• Goed ruwvoermanagement (stimuleert natuurlijke slijtage)

• Voorkomen en vroegtijdig behandelen van diastemata of scherpe haken

• Niet te veel krachtvoer of plakkerige voersoorten

Wolfskiezen bij een (meestal mannelijk) paard zijn kleine, vaak rudimentaire kiezen die zich meestal net vóór de eerste echte kies (de premolaren) in de bovenkaak bevinden. Ze worden ook wel "vestigiale kiezen" genoemd, omdat ze evolutionair gezien geen echte functie meer hebben. Wist je dat hele dominante merries soms wolfkiezen hebben?

Kenmerken van wolfskiezen

• Meestal aanwezig bij jonge paarden (komen door rond de leeftijd van 6–18 maanden)

• Liggen vóór de eerste premolaar (P2), dus tussen snijtanden en kiezen

• Meestal in de bovenkaak (soms ook in de onderkaak, maar dat is zeldzaam)

• Klein, meestal 0,5–2 cm groot

• Kunnen verborgen liggen onder het tandvlees (blindliggende wolfskies)

Hebben wolfskiezen een functie?

Nee, ze hebben geen functie meer. In de evolutie zijn ze overbodig geworden. In sommige gevallen veroorzaken ze geen problemen, maar in andere gevallen juist wél.

Mogelijke problemen door wolfskiezen

• Bitproblemen: het bit kan tegen de wolfskies aandrukken → pijn, hoofdschudden, verzet

• Gevoeligheid bij het aannemen van het bit of het buigen van het hoofd

• Pijnlijk of schurend gevoel bij beweging van de wangen of tong

• Ontsteking of beschadiging van het slijmvlies eromheen

Symptomen die kunnen wijzen op hinderlijke wolfskiezen

• Hoofd kantelen of schudden tijdens het rijden

• Moeite met stelling of nageeflijkheid

• Bit weigeren of ertegen vechten

• Ruiterhulpen negeren of explosief gedrag

• Slechte prestaties zonder duidelijke oorzaak

Verwijdering van wolfskiezen

• Preventief: vaak worden wolfskiezen standaard verwijderd bij jonge paarden vóór het inrijden, zelfs als ze (nog) geen klachten geven. Het is een kleine ingreep, maar vereist zorgvuldige nazorg

Nazorg na het trekken

• Geen bitgebruik gedurende ca. 7–10 dagen

• Monitoren op zwelling, bloeding of ontsteking

Equine Odontoclastic Tooth Resorption and Hypercementosis (EOTRH) is een pijnlijke, chronische gebitsaandoening bij oudere paarden, die vooral de snijtanden (en soms ook de haaktanden) aantast. Het is een degeneratief proces, waarbij de tanden worden aangetast, afgebroken en/of overmatig omhuld met cementweefsel.

Wat betekent EOTRH precies?

• Odontoclastic Tooth Resorption = afbraak van tandstructuren door het eigen lichaam

• Hypercementosis = overmatige aanmaak van cement (een harde tandlaag) rond de tandwortel

EOTRH is een combinatie van resorptie (afbraak) én hypercementose (overgroei). Beide processen veroorzaken pijn en ontsteking in de tandwortel en het kaakbot.

Bij welke paarden komt het voor?

• Meestal bij paarden ouder dan 15 jaar

• Kan ook bij jongere paarden optreden, maar dat is zeldzaam

• Komt vaker voor dan men denkt, maar wordt vaak laat herkend

Symptomen van EOTRH

De klachten kunnen subtiel zijn. Mogelijke symptomen:

• Teruggetrokken of ontstoken tandvlees

• Pijn bij het eten, vooral bij afbijten (bv. wortels, hooi)

• Vermijden van harde of lange stukken ruwvoer

• Proppen maken of traag kauwen

• Slechte adem

• Bloed of pus uit de mond

• Losse snijtanden

• Vermageren of gedragsverandering

• Onverklaarbare weerstand bij hoofdstel of tanden poetsen

In gevorderde gevallen zie je:

• Verdikte, bolle wortels (zichtbaar bij ontbloot tandvlees)

• Ontstoken tandvlees met fistels

• Wigvormige of verkleurde tanden

• Soms breken de tanden spontaan af

Diagnose

• EOTRH is niet altijd met het blote oog zichtbaar.

• Röntgenfoto’s van de snijtanden zijn nodig voor een definitieve diagnose.

  • Je ziet dan wortelresorptie, botveranderingen en/of cementaanzet.

• Zonder röntgen is het moeilijk te beoordelen hoe ernstig het is.

Behandeling

Er is geen genezing mogelijk. Behandeling richt zich op pijnverlichting, ik verwijs bij EORTH ten alle tijden door naar een dierenarts:

• In milde gevallen: gebitsmonitoring, pijnstilling, zachte voeding

• In ernstige gevallen: extractie van de aangetaste snijtanden

  • Klinkt heftig, maar paarden kunnen prima eten zonder snijtanden

  • Na extractie verbeteren eetlust en gedrag vaak opvallend snel

Preventie en monitoring

• Geen echte preventie bekend, want oorzaak is nog onduidelijk (mogelijk immuunreactie)

• Wel belangrijk:

  • Regelmatige gebitscontroles, zeker bij paarden ouder dan 15

  • Alert zijn op subtiele veranderingen in eetgedrag of mondgezondheid

  • Op tijd röntgenfoto’s laten maken bij verdenking

Eenzijdige neusuitvloeiing bij een paard (neusuitvloeiing uit slechts één neusgat) is een klassiek symptoom van sinusitis, oftewel een bijholteontsteking. Sinusitis kan acuut of chronisch zijn en wordt vaak veroorzaakt door een probleem aan het gebit of een infectie.

Wat is sinusitis precies?

Sinusitis is een ontsteking van de sinussen (bijholten) van het paard. Paarden hebben meerdere sinussen, waaronder:

• Kaakholte (maxillaire sinus)

• Voorhoofdsholte (frontale sinus)

• En enkele kleinere holtes

Deze holtes staan in verbinding met de neusholte en kunnen gevuld raken met pus of slijm bij ontsteking.

Oorzaken van eenzijdige sinusitis

1. Gebitsproblemen (meest voorkomend)

   • Ontsteking of infectie van een kieswortel (vooral de kiezen van de bovenkaak)

   • Afgebroken kies of diastemata → bacteriële infectie die doorbreekt naar de sinus

2. Bacteriële infectie zonder gebitsprobleem

   • Bijv. na verkoudheid of luchtweginfectie

3. Mycose (schimmelinfectie) – zeldzaam

4. Cyste of tumor – zeldzaam, maar kan sinus blokkeren

5. Trauma – bijv. klap op de schedel

Symptomen van sinusitis (meestal eenzijdig)

• Pus of stinkende afscheiding uit één neusgat

• Soms bloederige of geelgroene afscheiding

• Zwelling of gevoeligheid aan één kant van het gezicht

• Pijnlijk bij aanraken van kaak of voorhoofd

• Ooguitvloeiing of tranend oog aan dezelfde kant

• Slechte adem

• In ernstigere gevallen: koorts of sloomheid

Diagnose

• Gebits controle door een gebitsverzorger

• Klinisch onderzoek door een dierenarts

• Endoscopie (kijken in de neusgangen)

• Röntgenfoto's of CT-scan van de schedel

• Eventueel bacteriekweek van de uitvloeiing

• Gebitscontrole, soms met röntgen om kieswortelproblemen op te sporen

Behandeling

Afhankelijk van de oorzaak behandel ik zelf of verwijs is door naar een dierenarts:

• Gebitsgerelateerd: trekken van de aangetaste kies + spoelen van de sinus

• Infectieus: antibiotica + sinusspoelingen

• Chronische sinusitis: soms chirurgische drainage via een sinusopening

• Tumor/cyste: chirurgische verwijdering (indien mogelijk)

Shear bij een paardengebit (ook wel shear mouth genoemd) is een ernstige gebitsafwijking waarbij de kiezen extreem schuin afgesleten zijn, met een steile hoek tussen de kauwvlakken van de boven- en onderkiezen. In plaats van een vlak kauwoppervlak ontstaat er een soort glad "mes-effect" — vandaar de naam shear, wat in het Engels “afschuiven” of “snijden” betekent.

Wat gebeurt er bij shear?

• Normaal kauwen paarden met cirkelvormige, zijwaartse bewegingen.

• Bij shear-gebit is de kauwhoek zo steil geworden dat het paard nauwelijks nog zijwaarts kan kauwen.

• Daardoor wordt voedsel niet goed vermalen en kunnen er proppen ontstaan.

• Het gebit slijt nog schever af, wat het probleem verergert → vicieuze cirkel.

Oorzaken van shear mouth

• Chronisch gebitsprobleem dat niet op tijd gecorrigeerd is

• Erfelijke aanleg voor scheve kaakstand of verkeerde slijting

• Te weinig natuurlijke slijtage door gebrek aan ruwvoer of kauwbeweging

• Pijn in de mond waardoor het paard kauwbewegingen vermijdt (bijv. haken of diastemata)

• Soms secundair aan andere aandoeningen zoals EOTRH of sinusproblemen

Gevolgen van shear-gebit

• Voedselproppen of geknoei met voer

• Verminderde opname van voedingsstoffen → vermageren

• Koliekrisico door slecht vermalen voedsel

• Pijn bij het kauwen

• Beperkte kaakmobiliteit

• Geïrriteerd tandvlees of mondslijmvlies

Behandeling

• Stapsgewijs corrigeren door een gespecialiseerde paardengebitsverzorger

  • Niet alles in één keer vijlen — risico op kiesgevoeligheid of overbelasting

• Vaak meerdere behandelingen nodig

• Aanvullend: pijnstilling, voeraanpassing (soepel en kort gehakseld ruwvoer)

• In ernstige gevallen: mogelijk levenslang beheer nodig

Preventie

• Jaarlijkse gebitscontrole (vanaf jong paard tot op hoge leeftijd)

• Tijdig behandelen van kleine scheefstanden, haken en onregelmatigheden

• Goede ruwvoeropname (stimuleert natuurlijke slijtage)

Accentuated Transverse Ridges (ATR) bij een paard zijn sterk verhoogde, horizontale tandruggen op het kauwvlak van de kiezen. Deze “ribbels” of richels zijn duidelijker en hoger dan normaal en kunnen de natuurlijke, vlakke kauwvlakken verstoren.

Wat zijn transverse ridges?

• De kiezen van een paard hebben van nature ribbelige kauwvlakken met groeven en richels (transversale of dwarse richels).

• Deze helpen het voer fijn te malen door het knippen en malen.

• Bij ATR zijn deze ribbels extra hoog en scherp.

Oorzaken van ATR

• Onregelmatige of onvoldoende slijtage, bijvoorbeeld door:

  • Onjuiste beet (malocclusie)

  • Beperkte kauwbewegingen (door pijn of kaakproblemen)

  • Onevenredige slijtage (bijvoorbeeld door haken of scherpe punten elders in het gebit)

  • Voeding die onvoldoende natuurlijke slijtage veroorzaakt (te weinig ruwvoer)

Gevolgen van ATR

• Pijn of ongemak tijdens het kauwen

• Voorkomen van natuurlijke zijwaartse kauwbewegingen

• Mogelijke irritatie van tong of wangslijmvlies door scherpe richels

• Kan leiden tot verdere gebitsproblemen zoals haken, haakvorming of diepe diastemata

• Slechte vermaling van voedsel

Behandeling

• Door een ervaren paardengebitsverzorger worden overmatige richels afgevijld of afgevlakt.

• Hierbij wordt geprobeerd om een vlak en functioneel kauwvlak te herstellen.

• Regelmatig onderhoud voorkomt terugkeer.

Preventie

• Regelmatige gebitscontroles en -onderhoud

• Goede voeding met voldoende ruwvoer om natuurlijke slijtage te stimuleren

• Tijdige behandeling van andere gebitsproblemen zoals haken en diastemata

Diastasen bij een paardengebit zijn spleten of open ruimtes tussen twee tanden of kiezen waar normaal gesproken de tanden dicht op elkaar staan.

Wat is een diastase precies?

• Een smalle tot brede opening tussen twee tanden of kiezen.

• Vooral vaak gezien tussen de premolaren (voorste kiezen) van de boven- of onderkaak.

• Deze spleten kunnen voedsel opvangen en blijven daar soms voedselresten en vuil zitten.

Waarom zijn diastase problematisch?

• Voedsel dat blijft steken kan gaan fermenteren en ontsteken.

• Dit veroorzaakt vaak pijnlijke ontstekingen van het tandvlees en het omliggende bot (parodontitis).

• Paarden kunnen daardoor proppen maken, moeite hebben met kauwen, en soms zelfs bloed uit de mond krijgen.

• Langdurige irritatie kan leiden tot verergering van de diastase en verlies van tanden/kiezen.

Oorzaken van diastase

• Natuurlijk ontstaan bij oudere paarden door tandverschuiving of slijtage

• Gebitsafwijkingen zoals scheve tanden of kiezen

• Verlies van een tand of kies waardoor de tegenoverliggende kies gaat groeien

• Onregelmatige slijtage of gebitsproblemen (zoals haken en scherpe punten)

• Onjuiste beet of kaakstand

Symptomen van diastase

• Proppen maken tijdens het eten

• Verminderde eetlust of pijn bij kauwen

• Slechte adem

• Pijnlijke of ontstoken tandvlees tussen tanden/kiezen

• Soms zichtbare spleten met voedselresten

Behandeling

• Reinigen van de diastema’s door een paardengebitsverzorger

• Openmaken of verbreden van de spleten om voedselopvang te voorkomen

• Soms vullen of behandelen met speciale materialen

• Regelmatige controle en onderhoud om verergering te voorkomen

• In ernstige gevallen extractie van aangetaste kiezen

Tandfracturen bij paarden zijn breuken of scheuren in een tand of kies, die kunnen variëren van kleine barstjes tot grote stukken tand die afbreken.

 Wat is een tandfractuur precies?

• Een breuk in het tandweefsel: glazuur, dentine en/of tandpulpa (het zachte binnenste gedeelte met zenuwen en bloedvaten).

• Kan plaatsvinden aan het kauwvlak, de kroon (zichtbaar deel) of tot diep in de wortel.

 Oorzaken van tandfracturen

• Trauma: bijv. stoten tegen harde voorwerpen, boksen tegen hekwerk

• Vastbijten op harde voorwerpen zoals stenen of ijzeren delen

• Overbelasting door verkeerd kauwen of gebitsproblemen (zoals haken)

• Zwak tandweefsel door ouderdom, cariës of infectie

• Soms spontaan bij verzwakte tanden

 Gevolgen van tandfracturen

• Pijn en gevoeligheid, vooral als de pulpa bloot komt te liggen

• Kans op infecties door bacteriën die via de breuk binnenkomen

• Ontsteking, abcessen of sinusitis (bij bovenkiesfracturen)

• Moeilijkheden met eten of kauwen

• Verlies van de tand bij ernstige breuken

 Symptomen

• Pijn bij eten of aanraking van de mond

• Verminderde eetlust of voedselproppen

• Slechte adem of pus uit de mond

• Zwelling aan de kaak of gezicht

• Hoofdschudden of bitweigering tijdens het rijden

 Diagnose

• Visuele inspectie met een mondspeculum door een paardentandarts of dierenarts

• Eventueel röntgenfoto’s om de diepte van de breuk te bepalen

 Behandeling 

Bij een tandfractuur verwijs ik ten alle tijden door naar een dierenarts

• Kleine scheurtjes: monitoring en pijnbestrijding

• Diepe breuken met blootliggende pulpa: vaak wortelkanaalbehandeling of extractie

• Grote, beschadigde tanden: meestal extractie om verdere problemen te voorkomen

• Antibiotica bij infecties

• Nazorg met aangepast voer en pijnstilling

Tandsteen bij een paardengebit is een hardnekkige, kalkachtige afzetting die zich kan vormen op het oppervlak van tanden en kiezen, meestal rondom de nek van de tand (de overgang tussen tand en tandvlees).

Wat is tandsteen?

• Het ontstaat door ophoping van tandplak (een kleverig laagje bacteriën en voedselresten).

• Tandplak mineraliseert en wordt hard en ruw, dit noemen we tandsteen (of calculus).

• Bij paarden komt het minder vaak voor dan bij mensen, maar kan toch ontstaan, vooral bij oudere paarden of paarden met verminderde speekselproductie.

Oorzaken van tandsteen bij paarden

• Slechte mondhygiëne (geen natuurlijke reiniging door kauwen of onvoldoende ruwvoer)

• Overmatige ophoping van voedselresten en bacteriën

• Gebitsproblemen waardoor tanden niet goed schoon blijven

• Leeftijd: ouder wordende paarden hebben meer kans

• Sommige voedingsmiddelen kunnen plaquevorming bevorderen

Gevolgen van tandsteen

• Irritatie en ontsteking van het tandvlees (gingivitis)

• Verhoogd risico op parodontitis (ontsteking van het steunweefsel van de tanden)

• Slechte adem

• Pijn of ongemak in de mond

• Mogelijke verslechtering van het gebit door onderliggende infecties

Symptomen

• Bruinige of gele harde afzettingen op tanden/kiezen

• Rood, gezwollen of bloederig tandvlees

• Slechte adem

• Moeilijk eten of kauwen

• Verminderde eetlust

Behandeling

• Professionele gebitsreiniging door een paardengebitsverzorger

• Verwijderen van tandsteen met speciale instrumenten

• Behandeling van eventuele ontstekingen

• Regelmatige gebitscontroles om herhaling te voorkomen

Preventie

• Voldoende ruwvoer dat zorgt voor natuurlijke slijtage en reiniging

• Regelmatige gebitscontrole en onderhoud

• Goede voeding en mondhygiëne

Een tandwortelabces bij een paard is een pijnlijke infectie rondom de wortel van een tand of kies waarbij pus zich ophoopt in het omliggende botweefsel.

Wat is een tandwortelabces precies?

• Het is een infectie van het kaakbot rond de wortel van een tand of kies.

• Ontstaat vaak doordat bacteriën via een breuk, cariës of tandvleesontsteking binnendringen.

• Het lichaam reageert met een ontsteking en pusvorming, wat leidt tot een abces.

Oorzaken

• Tandfracturen waarbij bacteriën de pulpa (zenuw) bereiken

• Diastema’s waar voedsel en bacteriën ophopen

• Diepe cariës (tandbederf)

• Infectie door gebitsproblemen of sinusitis

• Traumatisch letsel

Symptomen

• Zwelling aan de kaak of onder het oog (afhankelijk van welke tand is aangetast)

• Pijn, vaak duidelijk bij het eten

• Koorts of algehele malaise (bij ernstige infecties)

• Eenzijdige neusuitvloeiing (bij bovenkiesabcessen)

• Verminderde eetlust of problemen met kauwen

• Soms pusuitvloeiing via het tandvlees of neus

Diagnose

• Klinisch onderzoek door paardengebitsverzorger, waarna doorverwijzing naar dierenarts.

• Röntgenfoto’s van de kaak om het abces en de tandwortel te bekijken (dierarts)

Behandeling

• Antibiotica om de infectie te bestrijden

• Soms pijnstilling

• Spoelen van het abces indien mogelijk

• Extractie van de aangetaste tand of kies, vooral bij hardnekkige abcessen

• Nazorg met aangepaste voeding en controle

Cariës is een tandbederf waarbij door bacteriële aantasting van het tandweefsel (glazuur en dentine) gaatjes of holtes in de tand of kies ontstaan. Dit komt minder vaak voor bij paarden dan bij mensen, maar het kan wel degelijk voorkomen en problemen veroorzaken.

1. Infundibulum cariës

• Het infundibulum is een trechtervormige, met cement en tandmateriaal gevulde groeve in de kiezen van het boven- en ondergebit van het paard.

• Infundibulum cariës is tandbederf dat zich vormt in deze groeve (infundibulum).

• Omdat dit gebied een natuurlijke holte is, kan voedsel en bacteriën zich daar ophopen en leiden tot cariës.

• Dit kan leiden tot het verzwakken en afbreken van het tandmateriaal rondom het infundibulum.

2. Cariës van de pulpa

• De pulpa is het zachte binnenste gedeelte van de tand/kies waar de zenuwen en bloedvaten zitten.

• Cariës van de pulpa betekent dat het tandbederf zo diep is doorgedrongen dat de pulpa beschadigd of ontstoken raakt.

• Dit veroorzaakt vaak pijn, mogelijk ontsteking en kan leiden tot abcessen of tandwortelproblemen.

• Dit is een ernstiger stadium van cariës en vraagt vaak om intensievere behandeling.

Oorzaken van cariës bij paarden

• Voedselresten die zich ophopen in groeves of spleten

• Onvoldoende natuurlijke slijtage (te weinig ruwvoer)

• Voedsel met veel suikers of zetmeel kan het proces versnellen

• Onregelmatigheden in het gebit waardoor schoonmaken moeilijk is

Gevolgen van cariës

• Pijn en ongemak bij kauwen

• Gevoeligheid of ontsteking van de tandpulpa

• Kans op tandfracturen of abcessen

• Slechte kauwfunctie

Behandeling

• Vroegtijdige detectie door gebitscontrole, bij constatering wordt er ten alle tijden doorverwezen naar een dierenarts

• Verwijderen of opruimen van cariëslaesies door paardentandarts

• In ernstige gevallen extractie van de aangetaste kies

• Goede gebitsverzorging en voeding ter preventie

Pulpitis bij een paardengebit is een ontsteking van de tandpulpa, het zachte, levende weefsel in het centrum van een tand of kies dat zenuwen, bloedvaten en bindweefsel bevat.

Wat is pulpitis precies?

• De pulpa ligt diep in de tand/kies, beschermd door glazuur en dentine.

• Bij pulpitis raakt dit weefsel ontstoken door irritatie, infectie of trauma.

• Dit kan het gevolg zijn van bijvoorbeeld:

  • Tandfracturen

  • Diepe cariës (tandbederf)

  • Overmatige slijtage die het tandbeen blootlegt

  • Infecties die doordringen tot in de pulpa

Symptomen van pulpitis

• Pijn of gevoeligheid in de mond

• Moeite met kauwen of voedsel vermijden aan één kant

• Verminderde eetlust of gewichtsverlies

• Soms zwelling of abcesvorming rond de aangedane tand

• Gedragsveranderingen zoals bitweigering

Gevolgen als pulpitis onbehandeld blijft

• Ontsteking breidt zich uit, mogelijk naar de wortel en kaakbot

• Abcesvorming rond de tandwortel

• Tandverlies of uitgebreide schade aan het gebit

• Chronische pijn en gezondheidsproblemen

Behandeling

• Afhankelijk van ernst, er wordt ten alle tijden doorverwezen naar een dierenarts:

  • Pijnbestrijding en ontstekingsremmers

  • Antibiotica bij infecties

  • Wortelkanaalbehandeling (in sommige gevallen)

  • Extractie van de aangedane tand/kies bij onherstelbare schade

• Nazorg en regelmatig gebitscontrole